Aktualności » Pustynna Burza – Technologiczna Wojna, Tajne Operacje i Początek Nowego Ładu

Pustynna Burza – Technologiczna Wojna, Tajne Operacje i Początek Nowego Ładu

Pustynna Burza: Wojna, która zmieniła świat

 

Operacja „Pustynna Burza” (17 stycznia – 28 lutego 1991) była pierwszym wielkim testem nowego porządku po zimnej wojnie. Z jednej strony – błyskawiczna kampania militarna, pokaz nowoczesnej technologii i siły amerykańskiego przywództwa. Z drugiej – konflikt, który zmienił sposób prowadzenia wojen, relacjonowania ich przez media i przedstawiania w kulturze popularnej. To właśnie ten przełomowy charakter sprawia, że miejsce Pustynnej Burzy w historii jest niepodważalne – i dlatego opowiadamy o niej w cyklu #HistoriaWojenNaOstrzu.

 

Przyczyny i tło konfliktu

 

Operacja Pustynna Burza była bezpośrednią odpowiedzią na inwazję Iraku na sąsiedni Kuwejt w sierpniu 1990 roku. Dyktator Saddam Husajn, borykając się z długami po wyniszczającej wojnie z Iranem, szukał szybkiego sposobu na przejęcie kontroli nad bogatymi złożami ropy naftowej. Wysunął historyczne roszczenia do Kuwejtu i w błędnym przekonaniu, że Stany Zjednoczone nie zareagują, dokonał inwazji.

Reakcja międzynarodowa była natychmiastowa i zgodna. Rada Bezpieczeństwa ONZ potępiła agresję, nałożyła na Irak sankcje i ostatecznie upoważniła państwa członkowskie do użycia „wszelkich niezbędnych środków”, aby wycofać wojska irackie. Kluczowym momentem było zgromadzenie wojsk koalicji pod przywództwem Stanów Zjednoczonych, znane jako Operacja „Pustynna Tarcza”. Miało to na celu obronę Arabii Saudyjskiej i przygotowanie gruntu pod przyszłą ofensywę.

Inwazja Saddama była nie tylko próbą zdobycia ropy, ale też testem dla nowego ładu światowego po rozpadzie bloku wschodniego i osłabieniu pozycji ZSRR w regionie.

 

Polska w Operacji Pustynna Burza – symboliczny udział w nowym porządku

 

Sukces Pustynnej Burzy zależał od międzynarodowej koalicji, w skład której weszło aż 39 państw, w tym świeżo po transformacji ustrojowej Polska. Dla naszego kraju był to pierwszy udział w tak dużej operacji międzynarodowej po upadku komunizmu. Polski kontyngent liczył 319 żołnierzy, w tym personel medyczny, oraz okręty wsparcia ORP „Wodnik” i ORP „Piast”.

Ich zadania patrolowe i ratownicze w Zatoce Perskiej miały ogromne znaczenie symboliczne, pokazując, że Polska chce być częścią zachodnich struktur bezpieczeństwa. Udział był też praktycznym krokiem w stronę przyszłego członkostwa w NATO. Naszym marynarzom za ten wysiłek przyznano medale „Za wyzwolenie Kuwejtu”.

 

Polscy bohaterowie w cieniu operacji – akcja „Samum”

 

Zanim wybuchła Pustynna Burza, polskie służby specjalne odegrały kluczową rolę w tajnej misji, która na zawsze zmieniła oblicze polskiej armii. Mowa o Operacji „Samum”, ściśle tajnej akcji z 1990 roku, w której polski wywiad uratował sześciu oficerów amerykańskich, uwięzionych w Iraku po inwazji.

Amerykanie, znajdując się w pułapce, zwrócili się o pomoc do czołowych europejskich wywiadów, lecz spotkali się z odmową. Zarówno Francja, Wielka Brytania, Niemcy, jak i Rosja uznały misję za niewykonalną. To wtedy polscy agenci weszli do gry. Podszywając się pod personel cywilny, brawurowo wywieźli Amerykanów z kraju, jednocześnie zdobywając cenne, strategiczne informacje.

Polska, mająca doświadczenie w pracy w Iraku z czasów współpracy bloku wschodniego, dysponowała siatką kontaktów i operacyjnym rozeznaniem, które okazały się kluczowe.

Był to akt niezwykłej odwagi i profesjonalizmu, który docenili Amerykanie. W podziękowaniu, Stany Zjednoczone zaoferowały Polsce wsparcie finansowe i szkoleniowe w stworzeniu elitarnej jednostki wojsk specjalnych. I tak w 1990 roku, dzięki tej operacji, narodził się GROM, dziś jedna z najlepszych jednostek specjalnych na świecie.

 

Dysproporcja technologiczna i kamuflaż

 

Starcie wojsk koalicji z czwartą co do wielkości armią świata, jaką dysponował Irak, mogłoby wydawać się wyrównane, ale była to wojna przyszłości przeciwko wojnie przeszłości.

Koalicja Siły koalicji dysponowały najnowocześniejszym sprzętem: czołgami M1 Abrams, samolotami F-15, F-16 i niewidzialnymi dla radarów F-117 Nighthawk. Po raz pierwszy na taką skalę użyto precyzyjnej broni – rakiet manewrujących Tomahawk i bomb kierowanych laserowo. Systemy Patriot przechwytywały rakiety Scud, a całość operacji wspierały AWACS-y, GPS i łączność satelitarna.

Armia amerykańska wykorzystywała kamuflaż 6 Color Desert Pattern, popularnie zwany „Chocolate-Chip” z uwagi na charakterystyczne czarne i białe plamki na piaskowym tle. Był on pierwszym specjalistycznym kamuflażem pustynnym, stanowiącym bezpośrednią odpowiedź na specyfikę teatru działań.

Irak Armia iracka, choć liczna, opierała się w dużej mierze na przestarzałym sprzęcie postsowieckim. Czołgi T-55 i T-62 nie miały szans w starciu z M1 Abrams. Większość samolotów była niesprawna, a system obrony przeciwlotniczej niewystarczający. Embargo i braki w logistyce sprawiały, że znaczna część irackiego sprzętu była po prostu niesprawna.

Iraccy żołnierze używali różnorodnych mundurów i kamuflaży, często będących kopiami zagranicznych wzorów (np. brytyjski DPM), które nie były dostosowane do warunków pustynnych. Brak standaryzacji i poleganie na imporcie świadczyły o głębokich problemach logistycznych irackiej armii.

 

Przebieg i skutki operacji

 

Kampania militarna dzieliła się na dwie fazy:

  • Faza powietrzna (17 stycznia – 24 lutego 1991): Trwała 43 dni i była jednym z najbardziej intensywnych bombardowań w historii. Naloty zniszczyły kluczową infrastrukturę, sparaliżowały dowództwo i łączność oraz zdziesiątkowały irackie oddziały.
  • Faza lądowa (24 – 28 lutego 1991): Nazwana „wojną stu godzin”, była niezwykle szybką i zdecydowaną operacją, która zakończyła się całkowitym zwycięstwem koalicji i wyzwoleniem Kuwejtu.

Straty po stronie koalicji były niewielkie, a po stronie irackiej – katastrofalne. Wojna doprowadziła do zniszczenia znacznej części armii Saddama. Mimo militarnej klęski, dyktator utrzymał się przy władzy, co doprowadziło do dalszych represji, a nałożone sankcje miały tragiczny wpływ na życie irackich cywilów.

Skutki polityczne: Wzrosła pozycja Stanów Zjednoczonych jako jedynego supermocarstwa. W Iraku wprowadzono strefy zakazu lotów. Napięcie w regionie utrzymywało się przez kolejne lata, prowadząc ostatecznie do nowej inwazji w 2003 roku.

 

Wojna w telewizji i kulturze popularnej

 

Pustynna Burza była pierwszym konfliktem relacjonowanym na żywo, 24 godziny na dobę. CNN jako pierwsza globalna stacja informacyjna nadawała obrazy bombardowań Bagdadu i briefingi wojskowe w czasie rzeczywistym. Narodziła się nowa forma wojny – wojna medialna.

Media miały ogromny wpływ na odbiór tego konfliktu:

  • Pokazywały precyzyjne uderzenia jako bezbłędne i bezkrwawe.
  • Relacje były ściśle kontrolowane, a dostęp dziennikarzy do frontu – ograniczony.
  • Wojna stała się globalnym spektaklem, a jej obraz – narzędziem narracji.

Konflikt szybko przeniknął do popkultury. W kolejnych latach pojawiły się filmy, książki i gry komputerowe inspirowane realiami wojny w Zatoce:

  • „Three Kings” (1999) – film ukazujący chaos powojennego Iraku z perspektywy amerykańskich żołnierzy.
  • „Live from Baghdad” (2002) – opowieść o dziennikarzach CNN relacjonujących wojnę z Bagdadu.
  • Gry takie jak „Conflict: Desert Storm” (2002) czy „Desert Strike: Return to the Gulf” (1992) przenosiły graczy na front, do kabiny śmigłowca lub zespołu SAS.

Pustynna Burza stworzyła nowy język wojny – techniczny, zmediatyzowany, symboliczny. Od tej pory każda interwencja zbrojna była nie tylko konfliktem, ale też widowiskiem.

 

Podsumowanie

 

Operacja Pustynna Burza to coś więcej niż jeden konflikt – to moment zwrotny, który zdefiniował nową epokę w historii wojen. Era precyzyjnych uderzeń, wojny na ekranach telewizorów i globalnych koalicji. To także opowieść o Polsce, która po latach izolacji wkroczyła do nowego systemu bezpieczeństwa – cicho, ale skutecznie.

Czy znasz inne konflikty, w których tajne operacje odegrały tak dużą rolę?

 

 

W ramach naszej serii #historiawojennaostrzu regularnie publikujemy artykuły o najważniejszych wydarzeniach militarnych.

Pustynna Burza – Technologiczna Wojna, Tajne Operacje i Początek Nowego Ładu

Opinie (16 ocen)

4.7